Nestale civilizacije

Nestanak brojnih civilizacija u istoriji sveta je posledica njihovog laganog propadanja ili uništenja usled prirodnih katastrofa. Međutim, i pored ovih objašnjenja, nestanak nekih civilizacija i danas je tajna jer uzrok njihovog nestanka nije potpuno razjašnjen. Ovo su neke od njih:

1. Civilizacija doline reke Ind

Jedna od najvećih drevnih civilizacija,poznata pod imenom Harapan, o kojoj se malo zna jer im jezik nikada nije odgonetnut. Postojala je od 3300. do 1300. godine p.n.e. naseljavajući teritoriju današnjeg dela Pakistana i Indije.

Izgradili su preko sto gradova i sela. Svaki grad je bio detaljno isplaniran i imao je napredni sistem kanalizacije i toalete u kućama. Neki od tih gradova su Mohenjo-Daro i Harap po kom je i civilizacija dobila ime.

Klasnih razlika nije bilo, a ni dokaza o vojnim sukobima. Bavili su se astronomijom i zemljoradnjom, Gajili su pšenicu, ječam, grašak, bundeve i prvi su proizveli pamučnu tkaninu. Imali su idomaće životinje poput krava i slonova.

Postoje brojne teorije o njihovom nestanku, ali dve se najčešće pominju. Jedna je da su ih uništile klimatske promene, niža temperatura i suva klima, a druga je invazija Arijaca 1500. godine p.n.e.

2. Anasazi

Pominju se pre 3200 godina kao stanovnici teritorija današnje Arizone, Novog Meksika i Kolorada. U početku su se bavili lovom, a kasnije su počeli da gaje kukuruz, pasulj i bundeve. Na mestima gde su živeli pronađeno je i posuđe, sandale, krznena odela i razno kamenje i oružje.

Anasazi su gradili odnosno klesali cele gradove u liticama kao što je Mesa Verde ili su ih pravili od kamena i blata kao što je naselje u kanjonu Čako i u njima su održavani razni kulturni i društveni događaji.

Svoje gradove su napustili i nestali oko 1300. godine. Kao razlog, smatra se glad koja je nastala usled naglog porasta populacije i velikih suša. Zato su se i selili uz reku Rio Grande. Međutim, najnovija istraživanja kao razlog njihovog nestanka navode, ne samo promene u klimi, već i političke i društvene sukobe, pa i rat.

3. Minojci

Njihova civilizacija je postojala od 3000. do 1000. godine p.n.e. na teritoriji današnjeg Krita. Ime su dobili po poznatom kralju Minosu. Bili su prva evropska civilizacija koja se zasnivala na trgovini i umetnosti. Takođe, smatra se da su imali jaku ekonomiju.

Rani Minojci pisali su pismima baziranim na piktogramima. Njihovo prvo pismo je ono koje se danas zove Linear A, a kasnije su ga zamenili sa pismom Linear B.

Ovo kraljevstvo je propalo, ali su njihovu kulturu nasledili Mikenjani a potom i Grci. Jedini ostaci ovog kraljevstva su razrušene palate i umetnička dela u njima.

Smatra se da ih je uništila erupcija vulkana na ostrvu danas poznatom kao Santorini, iako postoje dokazi da su oni to preživeli. Ali erupcija je verovatno uništila sve životinje i biljke tako da su verovatno umrli od gladi. Kao krivci se pominje i invazija Mikenjana.

minos

Soba kralja Minosa na Kritu

4. Kultura Klovis

Praistorijska kultura američkih Indijanaca za koju se smatra da je postojala pre 12000 godina. Pripadnici ove kulture su prvi ljudski stanovnici Novog sveta. Poznati su po kamenim vrhovima strela i koplja koje su koristili za lov mamuta, bizona, zečeva i jelena.

Naseljavali su južnu i srednju Severnu Ameriku, do koje su stigli, kako naučnici veruju, preko Beringovog prolaza, za vreme ledenog doba. Oni su krenuli sa severa, a zatim su nastavili da se sele prema jugu u toplije krajeve.

Postoji nekoliko teorija o nestanku ove civilizacije. Prva tvrdi da su se podelili u manje zajednice zbog nestanka velikih životinja koje su lovili. Druga teorija tvrdi da su ostali bez hrane zbog izumiranja mamuta, a treća teorija kao razlog njihovog nestanka smatra pad kometa blizu Velikih jezera.

5. Tripoljska ili Kukuteni kultura

Njeno postojanje se vezuje za period između 5500. do 2750. godine p.n.e., odnosno doba neolita. Prostirala se na teritoriji današnje Moldavije, Rumunije i Ukrajine. U Rumuniji je poznata pod nazivom Kukuteni, u Ukrajini kao Tripiljska , a u Rusiji kao Tripoljska kultura.

Za njih se vezuje ritual spaljivanja naselja. Na svakih 60-80 godina oni su spaljivali svoja naselja i gradili nova. Zašto su to radili ni danas se ne zna. Kada su bili na vrhuncu razvoja gradili su naselja u kojima je živelo do 15.000 stanovnika. To su bila najveća naselja u Evropi u ovo doba.

Kada je religija u pitanju, obožavali su Veliku boginju Majku koja je bila simbol majčinstva i plodnosti. Samim tim, kultura im je bila matrijarhalna. To znači da su žene vodile domaćinstvo, obavljale poljoprivredne poslove i bile glavne u proizvodnji odeće, tkanina…Posao muškaraca bio je da brinu o domaćim životinjama, idu u lov i izrađuju alat. Pored Velike boginje Majke, predmet njihovog obožavanja bio je i bik, kao simbol plodnosti i snage, i zmija kao simbol večnog kretanja.

Jedna od teorija o njihovom nestanku je tkz. Kurganska hipoteza koja kaže da su ih osvojili Kurguanci. Međutim nedavna arheološka istraživanja ukazuju da je mogući razlog njihovog nestanka jedna od najgorih suša u istoriji Evrope. Ovo je za njih bila dramatična klimatska promena koja je uticala na poljoprivredu od koje su živeli.

6. Kmersko carstvo

Nastalo je iz kraljevstva Čenla. U IX veku, sa izgradnjom glavnog grada današnje Kambodže – Angkora, postal su najmoćnije carstvo jugoistočne Azije. Takođe, tokom vladavine Jayavarmana VII izgrađena je i mreža puteva čija je namena bila da olakšaju prevoz robe, ali naučnici smatraju da su to iskoristili i njihovi neprijatelji kako bi osvojili Angkoru.

Ovo carstvo je bilo izuzetno moćno i bogato, a službene religije su mu bile hinduizam i budizam. Carstvom je vladao bog-kralj, ali sa uvođenjem budizma, postao je suvišan. Narod više nije hteo da radi za kralja što je dovelo do smanjenja proizvodnje hrane i to se smatra kao razlog propasti ovog carstva.
7. Mikenjani

Za Mikenjane se smatra da su živeli 1600 godina p.n.e. na teritoriji južne Grčke. Širili su se osvajajući Atinu, Tebu i druge gradove. Bili su glavna pomorska sila poznata po oružju.

Bili su pravi umetnici. Zbog nedostatka prirodnih resursa kupovali su od drugih različite sirovine i od njih pravili razne umetničke proizvode koje su prodavali drugima. Razvijenu mornaricu su koristili za trgovinu, ali i za ratove.

Kao razlozi njihovog nestanka navode se potresi, smanjen prihod od trgovine, pobuna seljaka koja ih je rasterala kao i invazija Dorana koji su krenuli sa osvajanjem sa severa i došli do teritorije Mikenjana.

8. Carstvo Aksum

Potiče iz I veka. Zauzimalo je teritoriju današnje Etiopije. Povoljan položaj doveo je do razvoja Aksuma u bogato društvo jer je izvozio zlato i slonovaču čak do Rimskog carstva i Indije. Postoji verovanje da je u njemu vladala Kraljica od Sabe. Carstvo Aksum je bila prva afrička država koja je počela da kuje sopstveni novac jer je bio najvažniji centar trgovine.

Kada je njihova vera u pitanju, prešli su na hrišćanstvo 324. godine za vreme kralja Ezana II. Pre prelaska, poštovali su nekoliko bogova, a glavni njihov bog se zvao Astar.

Što se tiče nestanka ovog carstva postoje tri teorije. Prva je da ga je uništila jevrejska kraljica Yodit spalivši sve crkve, knjige i literaturu. Prema drugoj teoriji uništila ga je paganska kraljica Bani al-Hamwiyah, a prema trećoj su umrli od gladi usled promene klime i osiromašene zemlje

9. Nabatejci

Živeli su 600 godina p.n.e. Naseljavali su teritoriju Jordana, Kanaana i deo današnje Saudijske Arabije. Grad Petra, koji se nalazi na teritoriji današnjeg Jordana su sami izgradili i on im je bio glavni grad. Isklesali su ga u litici, a bio je poznat i po svojoj riznici Khazneh. Petra je bila i glavni centar trgovine jer su kroz njega prevozili svilu, lekove, šećer, začine, plemenite metale…

Nabatejci su bili semitski narod, a zbog destinacije koju su nastanjivali bili su pod uticajem Grka, Rimljana i Arapa. Tokom IV veka napustili su grad. Prema arheološkim nalazima, niko ih nije napao i isterao već je to bio planiran odlazak. Postoji predpostavka da je razlog pad zarade od trgovine.

10. Olmeci

Naseljavali su tropske nizije u srednjem i južnom delu Meksika, a nestali su 400 godina p.n.e. Postoje dve teorije o njihovom nestanku. Pošto je istočni deo njihove zemlje opustošen i bez stanovnika, smatrano je da je to usled promene u okolini koju je mogao izazvati vulkan. Druga teorija kaže da je reč o invaziji, ali su napadači i dalje nepoznati.

Glavno omlečko naselje bio je San Lorenzo. Rukotvorine i nalazi iz ovog grada kao i iz dva obližnja – Tenochtitlan i Potrero Nuevo, potiču još od 1400 godina p.n.e.

Najviše su se bavili trgovinom. Bili su vrlo vešti sa kamenom, pravi majstori. Konusne piramide, ceremonijalni dvorovi, neobične kuće su bile sastavni deo svakog njihovog grada. Poznati su po gigantskim skulpturama glava.